Βιβλιοθήκη

Ελεύθερη ανακοίνωση κατά τις εργασίες του 12ου συμποσίου φυσικοθεραπείας που διοργάνωσε η Ελληνική Επιστημονική Εταιρία Φυσικοθεραπείας στην Αθήνα το Νοέμβριο 1998. Παρουσιάστηκε η στρατηγική του προγράμματος CBR και η δραστηριότητα του ΜΚΟ «Γιατροί Χωρίς Σύνορα Ελλάδας» στη Λωρίδα της Γάζας.

Πρόγραμμα αποκατάστασης βασισμένο στην κοινότητα
Ένα πρόγραμμα "μαζί" με τους ανθρώπους, "για" τους ανθρώπους με φυσική δυσλειτουργία.

Το «Πρόγραμμα αποκατάστασης ανθρώπων με δυσλειτουργίες βασισμένο στην κοινότητα» διατυπώθηκε από την Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας σε μια προσπάθεια μεγιστοποίησης των δυνατοτήτων αποκατάστασης με την υποστήριξη της τοπικής κοινωνίας. Η κεντρική ιδέα του προγράμματος, είναι η ανάληψη της ευθύνης από την τοπική κοινωνία της αποκατάστασης των μελών της.

Καθώς κανείς δε γνωρίζει ως πότε θα είναι υγιείς ή αν ένα παιδί που θα γεννηθεί αύριο θα είναι κινητικά ανεξάρτητο, είναι χρέος όλων μας να μοιραστούμε τις συνέπειες μιας αναπηρίας. Στην σημερινή του μορφή είναι μια στρατηγική ολόπλευρης αντιμετώπισης των προβλημάτων που προκύπτουν από μια δυσλειτουργία σε οποιοδήποτε σύστημα του ανθρώπινου οργανισμού.

Καθώς μια δυσλειτουργία (αναπηρία) είναι σαν το πέταγμα μιας πέτρας σε μια λίμνη, όπου οι συνέπειες αυτής της ενέργειας απλώνονται σε όλη την επιφάνεια της, θα πρέπει να αναζητήσουμε μια νέα, πιο διευρυμένη, έννοια της αποκατάστασης και του ρόλου των ατόμων ή οργανισμών που συμμετέχουν σ' αυτήν.

• "Δυσλειτουργία, Αναπηρία, Disability", σύμφωνα με το Βρετανικό Συμβούλιο των Οργανισμών Ατόμων με Αναπηρία (BCODP) είναι: "Η απώλεια ή ο περιορισμός των ευκαιριών για συμμετοχή στην συνηθισμένη ζωή της κοινότητας, σε ένα ίσο επίπεδο με τους υπόλοιπους, λόγο φυσικών και κοινωνικών εμποδίων"

Το πρόγραμμα βασίζεται στην παροχή βοήθειας στο σπίτι, στην εκπαίδευση της οικογένειας ώστε να αναλάβει θεραπευτικό ρόλο, στη διαμόρφωση του περιβάλλοντος ώστε αυτό να γίνει λειτουργικό και αποδοτικό και στην εκπαίδευση της κοινωνίας για να αποδεχτεί την αναπηρία χωρίς ντροπή. Υπάρχει μια αθρόα μεταφορά γνώσης σχετικά με τις δυσλειτουργίες και τις δεξιότητες της αποκατάστασης προς τα ίδια τα άτομα με το πρόβλημα, τις οικογένειές τους και το ευρύτερο περιβάλλον τους. Σημείο κλειδί του προγράμματος είναι ο Κοινωνικός Εργάτης Αποκατάστασης, που έχει το ρόλο υποστηρικτή της οικογένειας, και ο εθελοντισμός. Εκείνο που τελικά συμβαίνει είναι ότι η οικογένεια λαμβάνει μια "εισροή βοήθειας" προκειμένου να αντιμετωπίσει τα προβλήματα που προκύπτουν από μια δυσλειτουργία.

Τα θέματα της εκπαίδευσης αφορούν την κάθε περίπτωση ξεχωριστά και μπορεί να περιλαμβάνουν την πρόληψη των δυσμορφιών & κατακλίσεων, την αλλαγή θέσεων, τον έλεγχο της κεφαλής και του σώματος, την υιοθέτηση της καθιστής θέσης και της όρθιας στάσης, τις ασκήσεις μπροστά σε καθρέπτη, την μετακίνηση με βοηθήματα, την αυτοεξυπηρέτηση, τα προβλήματα σκέψης και τα παιχνίδια με άλλους, όπως ψάρεμα, κρύψιμο πραγμάτων, παντομίμα, κλπ. Ο φυσικοθεραπευτής εδώ προχωρά στην εκπαίδευση του ατόμου και του περιβάλλοντος ώστε να αναλάβουν ένα τμήμα του θεραπευτικού έργου.

Το πρόγραμμα περιλαμβάνει ένα «σύστημα αναφοράς» σχετικά με τις δυνατότητες των υπηρεσιών υγείας σε τοπικό και εθνικό επίπεδο. Οι εργαζόμενοι στο σύστημα αναφοράς προσφέρουν τις υπηρεσίες τους όταν δε μπορεί να βρεθεί λύση στο επίπεδο της κοινότητας και παρέχουν εκπαίδευση στους Κοινωνικούς Εργάτες Αποκατάστασης.

Βασικός σκοπός του προγράμματος είναι το άτομο με τη δυσλειτουργία να αποκτήσει δυνατότητα μετακίνησης και ανεξαρτητοποίησης, να έχει ισότιμη συμμετοχή στη κοινότητα, να ζήσει μια πλήρη ζωή. Να περιοριστεί δηλαδή το ζήτημα της δυσλειτουργίας στη φυσική του διάσταση και να αντιμετωπιστούν από την κοινωνία οι συνέπειες του. Σημεία-κλειδιά είναι η εκχώρηση μεγάλου μέρους του έργου της αποκατάστασης στο άτομο και το οικογενειακό του περιβάλλον, καθώς και η αξιοποίηση των τοπικών δυνατοτήτων ώστε να ξεπεραστούν τα φυσικά εμπόδια και να ενθαρρυνθεί η ισότιμη συμμετοχή.

Η αλληλεπίδραση του ατόμου με το περιβάλλον σε όλα τα επίπεδα της ανθρώπινης προσωπικότητας θεωρείτε ο βασικότερος μοχλός ανάπτυξης, τόσο του ατόμου, όσο και της κοινωνίας. Η εφαρμογή προγραμμάτων αποκατάστασης που βασίζονται στην κοινότητα θα πρέπει να ιδωθεί σα μια διαδικασία αλλαγής στον τρόπο προσέγγισης του ατόμου, μια διαδικασία αλλαγής μέσα στην οικογένεια και μια προσπάθεια συμμετοχής όλων των φορέων της κοινότητας.

Κύριες πηγές:

• World Health Organization, Community-based Rehabilitation, publications and guidelines
• Werner David, Disabled Village Children, The Hesperian Foundation, P.O. Box 1692, Palo Alto, CA 94302, USA, 1996

Κωνσταντίνος Δ. Παπαντωνόπουλος, Αθήνα, Νοέμβρης 1998

Ομιλία στο 10ο ετήσιο πανελλήνιο συνέδριο φυσικοθεραπείας που διοργάνωσε ο πανελλήνιος σύλλογος φυσικοθεραπευτών, στην Αθήνα, από τις 10 έως τις 12 Νοεμβρίου 2000.

Το υλικό συμπληρώθηκε κατά την διάρκεια τριών αποστολών με ανθρωπιστικούς οργανισμούς:

• Στην Αρμενία, στο ίδρυμα "Mangatoon" για παιδιά με κινητικά προβλήματα, με τον οργανισμό «Γιατροί Χωρίς Σύνορα» Ελλάδας.
• Στη Λωρίδα της Γάζας, στην Παλαιστίνη, όπου μελετήθηκε η δραστηριότητα του προγράμματος «Αποκατάσταση Βασισμένη στην Κοινότητα» (CBR), με τον οργανισμό «Γιατροί Χωρίς Σύνορα» Ελλάδας.
• Στο Βόρειο Ιράκ, στο Ιρακινό Κουρδιστάν, σε νοσοκομεία και κέντρο αποκατάστασης για θύματα πολέμου, με τον οργανισμό "EMERGENCY" Ιταλίας.

Γεια σας,
Θα κάνουμε ένα ταξίδι πέριξ και πέραν της Μεσογείου, για να δούμε πως εφαρμόζεται η φυσικοθεραπεία σε άλλες χώρες και μέσα σε άλλες καταστάσεις και τι θα μπορούσε να κάνει ένας φυσικοθεραπευτής μέσα από έναν Μη Κυβερνητικό Οργανισμό.

Πρώτος μας σταθμός η Αρμενία.

Ο σεισμός που έγινε τον Δεκέμβρη του 1989 προκάλεσε τον άμεσο θάνατο 30.000 ανθρώπων. Οι ζημίες που προκλήθηκαν στις εγκαταστάσεις παραγωγής ενέργειας είχαν σαν αποτέλεσμα την απώλεια άλλων 30.000 από το κρύο και την πείνα τον χειμώνα που ακολούθησε.

Το κράτος κατέρρευσε, έμεινε δυο χρόνια χωρίς ηλεκτροδότηση και ξένοι οργανισμοί ήρθαν εδώ να παράσχουν την υποστήριξη τους. Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα ήταν από τους πρώτους που έφτασαν στη περιοχή. Το Ελληνικό τμήμα της οργάνωσης ανέλαβε την υποστήριξη του ιδρύματος «Mangatoon - το σπίτι του παιδιού» για άτομα με ειδικές ανάγκες ως 6 ετών. Όταν η οργάνωση ασχολήθηκε με το ίδρυμα, αυτό λειτουργούσε σε containers και το πρώτο πράγμα που έπρεπε να αντιμετωπισθεί ήταν η παιδική θνησιμότητα. Σημαντική βοήθεια προσέφερε ένας σουηδικός οργανισμός με την αποκατάσταση του κτηρίου, ενώ οι ΓΧΣ ανέλαβαν τη λειτουργία του ιδρύματος.

Στο τέλος του προγράμματος, το 1996, η συμβολή της φυσικοθεραπείας αφορούσε στην εκπαίδευση του προσωπικού και στην κατασκευή παιχνιδιών αποκατάστασης σαν αυτά, που θα βοηθούσαν το άτομο να κινηθεί. Παρουσιάστηκε όμως η ανάγκη για εξειδικευμένο ντόπιο προσωπικό που θα συνέχιζε το θεραπευτικό έργο μετά την αναχώρησή μας. Επιλέξαμε δυο θεραπευτές και ζητήσαμε από την Ελληνική Εταιρία Νευροεξελικτικής Αγωγής την εκπαίδευσή τους στη μέθοδο Bobath. Η ανταπόκριση της προέδρου κυρίας Μηλιώτη ήταν άμεση. Το καλοκαίρι του 1997 οι δυο θεραπευτές ήρθαν στην Ελλάδα, προκειμένου να παρακολουθήσουν το σεμινάριο της μεθόδου, που ολοκληρώθηκε την επόμενη χρονιά. Ο ερχομός και η εκπαίδευση των δυο θεραπευτών δε θα ήταν εφικτή χωρίς τη συνεργασία του ΤΕΙ Θεσσαλονίκης που προσέφερε στέγη και της Αρμένικης κοινότητας της Ελλάδας που παρείχε τη μετάφραση.
Τους ευχαριστούμε.

Δεύτερος σταθμός μας η Λωρίδα της Γάζας.

Στην Παλαιστίνη, οι "Γιατροί Χωρίς Σύνορα Ελλάδας" συμμετέχουν στην αντιμετώπιση των αναπηριών οργανώνοντας ένα Πρόγραμμα Αποκατάστασης Βασισμένο στην Κοινότητα. Η διεθνής ονομασία του προγράμματος είναι Community-based Rehabilitation - CBR.

Είναι προφανές ότι από την κρίση που μαστίζει σήμερα την περιοχή, οι πρώτες ομάδες που πλήττονται είναι οι ΑμεΑ. Το CBR διατυπώθηκε από την παγκόσμια οργάνωση υγείας, προκειμένου να αντιμετωπιστεί η αναπηρία με την βοήθεια της τοπικής κοινωνίας. Πρόκειται για μια στρατηγική ολόπλευρης αντιμετώπισης των προβλημάτων που προκύπτουν από μια δυσλειτουργία σε οποιοδήποτε σύστημα του ανθρώπινου οργανισμού. Βασίζεται στην παροχή βοήθειας στο σπίτι, στην εκπαίδευση της οικογένειας ώστε να αναλάβει θεραπευτικό ρόλο, στην διαμόρφωση του περιβάλλοντος ώστε αυτό να γίνει λειτουργικό και αποδοτικό και στην εκπαίδευση της κοινωνίας για να αποδεχτεί την αναπηρία χωρίς ντροπή.

Σημεία κλειδιά του προγράμματος είναι ο εθελοντισμός και ο Κοινωνικός Εργάτης Αποκατάστασης. Ένα άτομο από την τοπική κοινωνία που εκπαιδεύτηκε στα πρότυπα της ΠΟΥ για τρεις μήνες και έχει το ρόλο υποστηρικτή της οικογένειας. Καθώς η κεντρική ιδέα της αποκατάστασης είναι η αλληλεπίδραση με το περιβάλλον, υπάρχει μεταφορά γνώσης προς τα άτομα και τις οικογένειές τους σχετικά με τις δυσλειτουργίες και τις τεχνικές της αποκατάστασης. Εκείνο που τελικά συμβαίνει είναι ότι η οικογένεια λαμβάνει μια "Εισροή Βοήθειας", προκειμένου να αντιμετωπίσει τα προβλήματα που υπάρχουν.

Εδώ βλέπουμε την εφαρμογή ενός ορθοστάτη και την επιπλοκή ενός κατάγματος κνήμης που δημιούργησε ανισοσκελία και ψευδάρθρωση (βλ. Φώτο Gallery)

• Στα θέματα της εκπαίδευσης πιθανά να περιλαμβάνονται η πρόληψη δυσμορφιών & κατακλίσεων, η αλλαγή θέσεων, ο έλεγχος της κεφαλής και του σώματος, η υιοθέτηση καθιστής θέσης και όρθιας στάσης, οι ασκήσεις μπροστά σε καθρέπτη, η μετακίνηση με βοηθήματα, η αυτοεξυπηρέτηση, τα προβλήματα σκέψης και τα παιχνίδια με άλλους, όπως ψάρεμα, κρύψιμο πραγμάτων και παντομίμα
• Ο Φυσικοθεραπευτής εδώ προχωρά στην εκπαίδευση του ατόμου και του περιβάλλοντος ώστε να αναλάβουν ένα τμήμα του θεραπευτικού έργου
• Στην Παλαιστίνη τέτοιου τύπου προγράμματα ξεκίνησαν το 1990 από τον Σουηδικό οργανισμό "Diaconia", σε συνεργασία με τοπικούς συλλόγους
• Οι Γιατροί χωρίς Σύνορα δραστηριοποιούνται σε 8 χωριά, ανατολικά του "Κχαν Γιουνις", με πληθυσμό 74.000 κάτοικους. Η ομάδα αποτελείται από 7 κοινωνικούς εργάτες αποκατάστασης, έναν διοικητικό, μια γραμματέα και έναν οδηγό. Τα Μέλη προέρχονται από διαφορετικές ειδικότητες και τρεις από αυτούς έχουν κινητικό πρόβλημα
• Τα ειδικά προβλήματα που προκύπτουν από τις τοπικές συνήθειες και καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε είναι:
  1. Τα παιδιά με Ε.Π. μένουν στη θέση «οκλαδόν» το περισσότερο διάστημα της ημέρας. Δημιουργείται έτσι δυσμορφία στον άκρο πόδα, που έρχεται σε θέση πελματιαίας κάμψης και ανάσπασης του έσω χείλους. Το αποτέλεσμα είναι το άτομο να προσπαθεί να περπατήσει πατώντας την ραχιαία επιφάνεια του ποδιού
  2. Οι γάμοι μεταξύ συγγενών ως και 2ου βαθμού, το λιγότερο που μπορεί να προκαλέσουν είναι δυσπλασία στις αρθρώσεις.
  3. Οι γεννήσεις σε προχωρημένη ηλικία.
  4. Η εμμονή στην χειρουργική αντιμετώπιση.

Συνοψίζοντας:

• Το CBR αποτελεί τη στρατηγική που υιοθετεί η Ευρωπαϊκή Ένωση για την αντιμετώπιση της αναπηρίας.
• Σήμερα αποτελεί την εθνική πολιτική της Σουηδίας, και είναι μέρος των κοινωνικών της υπηρεσιών. Ξεκίνησε πριν 50 χρόνια σαν εναλλακτική λύση απέναντι στα ιδρύματα. Το ίδιο μοντέλο εφαρμόζεται από σουηδικούς ΜΚΟ στην Ιορδανία.
• Καθώς η απο-ιδρυματοποίηση επεκτείνεται, τα άτομα με δυσλειτουργίες επιστρέφουν στα σπίτια τους, όπου υποστηρίζονται να ζήσουν αυτόνομα
• Το CBR μπορεί να ξεκινήσει σε τοπική βάση, υποστηριζόμενο από δομές όπως Δήμοι, τοπικοί σύλλογοι, εκπαιδευτικά ιδρύματα κλπ

Αν επρόκειτο να παρουσιάσουμε το CBR με μια εικόνα, τότε θα δείχναμε αυτήν (βλ. Φώτο Gallery)
" It's not being "Normal"; that's important. But learning to accept our difference: to Live and Love as fully as we can !!!"
*And Let Live

Θα μεταφερθούμε τώρα στο Βόρειο Ιράκ, στο Ιρακινό Κουρδιστάν, με τον Ιταλικό οργανισμό «EMERGENCY» που ιδρύθηκε το 1994 και παρέχει χειρουργική φροντίδα και αποκατάσταση σε θύματα πολέμου.

Μετά τον πόλεμο του κόλπου δημιουργήθηκε στο βόρειο Ιράκ, πάνω από τον 42ο παράλληλο, μια «ζώνη απαγόρευσης πτήσεων», και δόθηκε σχετική αυτονομία στα 5 εκ. Κούρδων που ζουν στη περιοχή, εκεί όπου παλαιότερα περνούσε «δρόμος του μεταξιού» και σήμερα έχουν τοποθετηθεί περίπου 7 εκ. νάρκες. Την αυτονομία διαδέχτηκε ο εμφύλιος.

Για να φτάσει κανείς ως εδώ θα ταξιδέψει μέσω Συρίας, ως τα φυσικά σύνορα που ορίζονται από τον ποταμό Τίγρη και με βάρκα θα περάσει στο Ιρακινό Κουρδιστάν. Πρώτη μας στάση το Erbil, όπου στο νοσοκομείο του οργανισμού θα συναντήσουμε ένα παιδί που έχασε το μάτι του και την δεξιά άκρα χείρα από την ενεργοποίηση μιας νάρκης. Από εδώ θα συνεχίσουμε για Sulaymaniyah. Οι μετακινήσεις πληθυσμών δημιούργησαν έξω από την πόλη οικισμούς προσφύγων. Έδρα μας το Χειρουργικό Κέντρο, δυναμικότητας 100 κλινών, με μέση πληρότητα 80%.

Ο πόλεμος έχει τελειώσει, μα οι νάρκες της περιοχής και τα όπλα που υπάρχουν σε κάθε σπίτι και χρησιμοποιούνται με κάθε αφορμή δημιουργούν τη σημερινή εικόνα. Έτσι, όπως στην Ελλάδα τα παιδιά μαθαίνουν να καπνίζουν για να δηλώσουν το πέρασμά τους στη εφηβεία, με τον ίδιο τρόπο τα παιδιά του Ιράκ μαθαίνουν να χειρίζονται τα όπλα.

Το νοσοκομείο περιλαμβάνει:
1. Τμήμα επειγόντων και εξωτερικών ιατρείων
2. Τρεις αίθουσες χειρουργείων
3. Εντατική μονάδα
4. Πτέρυγα για άνδρες, γυναίκες και παιδιά
5. Μονάδα για αντιμετώπιση εγκαυμάτων
6. Μονάδα για κακώσεις Ν.Μ.
7. Φυσικοθεραπευτήριο

Δίπλα βρίσκεται το Κέντρο Αποκατάστασης Ακρωτηριασμών.

Θα δούμε μερικά περιστατικά ενδεικτικά από όλο το νοσοκομείο:

1. Younis, ένα παιδί 12 χρονών που κοντά του ενεργοποιήθηκε μια νάρκη Valmara. Εισήχθη στο νοσοκομείο και μετά από δυόμισι ώρες χειρουργείου αφαιρέθηκαν θραύσματα όπως αυτά και παρουσίασε αυτή την ακτινολογική εικόνα στη περιοχή της λεκάνης και αυτή στη περιοχή της ΔΕ κνήμης όπου ακολούθησε εξωτερική οστεοσύνθεση.
   Εδώ είναι η κατάσταση του ασθενούς, δύο μήνες αργότερα. Διακρίνεται η περπατούρα Kiwi που χρησιμοποιείται σε περιπτώσεις ταυτόχρονου βαριού τραυματισμού των άνω και κάτω άκρων. Ο βραχίονας στήριξης στο κρεβάτι κατασκευάστηκε στα εργαστήρια του κέντρου αποκατάστασης.
   Εκείνο που πρέπει να έχουμε στο νου μας είναι ότι η φυσικοθεραπεία ξεκινά όταν ξεπεραστεί το πρώτο σοκ από την βαρύτητα των περιστατικών και ενθαρρύνεται από την δυνατότητά μας να επέμβουμε θεραπευτικά.
2. Ο Tahir, στα 14 του ενεργοποίησε επίσης μια νάρκη.
   Προσπαθήσαμε σκληρά να αποκαταστήσουμε την οποιαδήποτε κίνηση στην εναπομείνασα δεξιά άκρα χείρα, αποφεύγοντας τον ακρωτηριασμό και να κινητοποιήσουμε τους μύες του προσώπου για να μην εμποδίζεται η λειτουργία της μάσησης. Χρησιμοποιήθηκαν τα σχήματα της PNF για την κινητοποίηση του άνω άκρου ενώ προκειμένου να διευκολύνουμε τους μυς του προσώπου να εργαστούν, συνδυάσαμε τη λειτουργία τους με σχήματα μαζικών κινήσεων της κεφαλής. Ακολούθησε χειρουργική αποκατάσταση των βλεφάρων με δέρμα που πάρθηκε από την αυχενική χώρα.
   Εδώ, λίγο πριν την έξοδό του από το νοσοκομείο τρεις μήνες αργότερα. Έχει προηγηθεί η σύμφωνη γνώμη του φυσικοθεραπευτή. Θα ακολουθήσει σειρά επισκέψεων στα εξωτερικά ιατρεία και φυσικοθεραπευτική παρακολούθηση για την εκτέλεση των ασκήσεων που διδάχτηκε.
3. Τα τραύματα πολέμου είναι εξαιρετικά πολύπλοκα και δύσκολα ορισμένες φορές.
   Εδώ, από την έκρηξη μιας νάρκης χάθηκε η άκρα χείρα και τα δυο μάτια. Καθώς το άτομο δε μπορούσε να εκπαιδευτεί στο χειρισμό της λειτουργικής πρόθεσης, ο χειρουργός έδωσε αυτή τη λύση ώστε κατά την κίνηση πρηνισμού - υπτιασμού να υπάρχει μικρή δυνατότητα σύλληψης. Αναρίθμητα είναι τα περιστατικά με ακρωτηριασμούς μελών, με κατάγματα και κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις, που όμως δε μπορούν να περιγράφουν όλα εδώ.
4. Εδώ είναι ένα κάταγμα κνήμης από αυτό-πυροβολισμό. Ακτινολογικός έλεγχος και χειρουργική αντιμετώπιση.
   Ο τραυματισμός από σφαίρα ή νάρκη συχνά συνοδεύεται από ανοιχτό τραύμα, καταστροφή των παρακείμενων ιστών, βλάβη περιφερικού νεύρου ή αρτηρίας, κάνοντας επιτακτική την ανάγκη για πληρέστερη αντιμετώπιση του ασθενούς. Βασιστήκαμε στην κινησιοθεραπεία και υιοθετήσαμε τα σχήματα και τις τεχνικές της Νευρομυϊκής Διευκόλυνσης. Αν και δεν υπήρχαν οι δυνατότητες μιας ολοκληρωμένης εκπαίδευσης, σίγουρα η μελέτη μιας μεθόδου δίνει την δυνατότητα της ολιστικής αντιμετώπισης του ασθενούς.

Παράλληλα, αναπτύξαμε ένα σύστημα «Λειτουργικής Αξιολόγησης». Την εφαρμογή θα δούμε σε κακώσεις νωτιαίου μυελού. Τα βήματα που ακολουθούμε είναι:

1. Επίπεδο Λειτουργικής Ικανότητας
   Μακροσκοπική περιγραφή. Επιλέγουμε τέσσερις διαφορετικές δραστηριότητες, μετράμε την μέγιστη δυνατότητα για εκτέλεση έργου και τοποθετούμε αντικειμενικούς εβδομαδιαίους στόχους που πρέπει να επιτευχθούν.
2. Καθορισμός κύριου προβλήματος, που δεν επιτρέπει την μετάβαση σε ανώτερο λειτουργικό επίπεδο.
   Διευκρινίζεται πχ εάν υπάρχει θέμα μυϊκού συντονισμού, αντοχής, ελέγχου της πλειομετρικής σύσπασης κλπ.
3. Κύριοι στόχοι
   Προσδιορίζονται οι μη λειτουργικές περιοχές του ατόμου τις οποίες θα πρέπει να βελτιώσουμε με την ενέργεια των λειτουργικών περιοχών. Προσπαθούμε να απαντήσουμε στην ερώτηση: "με ποιον τρόπο θα πρέπει να εργαστώ, ώστε να βοηθήσω το άτομο να βελτιώσει την λειτουργικότητά του". Υπάρχει δηλαδή θέμα θεραπευτικής στρατηγικής.
4. Θεραπεία
   Η θεραπεία μπορεί να περιλαμβάνει (βλ. Φώτο Gallery):
   • ενδυνάμωση του κορμού
   • ενδυνάμωση των στροφέων μυών του κορμού. Ο μικρός της φωτογραφίας είναι παραπληγικός από θραύσμα νάρκης.
   • αντιστροφές σταθεροποίησης
   • μαζικά σχήματα του κάτω άκρου, εδώ εφαρμογή σε τετραπάρεση
   • ή αμφοτερόπλευρα σχήματα άνω άκρων
5. Δραστηριότητες
   Εδώ περιγράφονται εκείνα που μπορεί να κάνει το άτομο, χωρίς εμάς όπως παθητική κινητοποίηση, ασκήσεις με λάστιχα, συμμετοχή σε ομαδική άσκηση και απλές τεχνικές κινητοποίησης από το οικογενειακό του περιβάλλον.
   Βλέπουμε δύο παραδείγματα χρήσης ορθοστάτη και ειδικές κατασκευές για παραπληγία με μεγάλες κατακλίσεις. Μετακίνηση, άσκηση άνω άκρων και έκθεση της κατάκλισης στον ήλιο. Οι πιο πολλές από τις κατασκευές που βλέπουμε έγιναν στα εργαστήρια του κέντρου αποκατάστασης.

Το επόμενο βήμα είναι η τροποποίηση του σπιτιού του ατόμου ώστε:

• να είναι λειτουργικό (“easy to be”)
• να επιτρέπει την εκτέλεση ασκήσεων (“efficient”)

Με φροντίδα του οργανισμού κατασκευάζονται ράμπες και είδη υγιεινής και τοποθετείται δίζυγο βάδισης ή άλλα βοηθήματα στο κάθε σπίτι.

Αυτή η μέθοδος εργασίας αποσκοπεί:

1. να καθορίσει σαφείς και εξατομικευμένους στόχους κατά την αποκατάσταση
2. να παρακινήσει τον ασθενή να δραστηριοποιηθεί
3. να βοηθήσει τον θεραπευτή να αναπτύξει κριτήριο και να βάλει προτεραιότητες
4. να διαπιστωθεί αν υπάρχει στασιμότητα στην εξέλιξη και να αναμορφωθεί το πλάνο θεραπείας
5. να βοηθήσει στην απόφαση για έξοδο του ασθενή από το νοσοκομείο ή τη συμμετοχή του σε ομαδικά προγράμματα

Οι υπόλοιπες οργανωτικές αλλαγές που έγιναν είναι:

• μαζί με το άτομο υποδεχόμαστε και έναν συγγενή ο οποίος εκπαιδεύεται στην εκτέλεση παθητικών κινήσεων και βασικών τεχνικών αποκατάστασης
• η μέση διάρκεια θεραπευτικού προγράμματος είναι 10-12 εβδομάδες, δίνεται έμφαση στη διδασκαλία και την ανεξαρτητοποίηση. Πρόκειται ουσιαστικά για εκπαιδευτική διαδικασία. Με το τέλος της περιόδου γίνετε εγγραφή στην λίστα αναμονής για επανεισαγωγή μετά από 8-10 μήνες.
• χρησιμοποιήσαμε λάστιχα για την εκτέλεση ασκήσεων, που δανειστήκαμε από σαμπρέλες ποδηλάτων.
• παρά τις προσπάθειές μας να υποστηρίξουμε τα άτομα με κακώσεις νωτιαίου μυελού βλέπαμε ότι από ένα σημείο και μετά μιλάγαμε από διαφορετική θέση. Με αυτή τη λογική προσλάβαμε και εκπαιδεύσαμε έναν χρήστη τροχοκαρέκλας (παραπληγία) με σκοπό να ενθαρρύνει τις απογευματινές δραστηριότητες, να οργανώσει την ομαδική άσκηση και να εκπαιδεύσει τα άτομα στην αυτοεξυπηρέτηση, όπως ντύσιμο, καθημερινή υγιεινή, μετακίνηση (DLA)
• διοργανώσαμε εβδομαδιαίες εκπαιδευτικές συναντήσεις με συμμετοχή ενός γιατρού και ενός νοσηλευτή από κάθε κλινική. Σ' αυτές κάθε θεραπευτής παρουσίαζε την αντιμετώπιση ενός περιστατικού. Στόχος μας ήταν η μεταφορά γνώσεων και εμπειρίας, η ανάπτυξη της υπευθυνότητας και η πληρέστερη αντιμετώπιση των ασθενών
• επίσης δώσαμε έναν "προσανατολισμό στην αποκατάσταση" σε όλο το νοσοκομείο με την τοποθέτηση βοηθημάτων βάδισης και καθρέπτη στις κλινικές ώστε να εκτελούνται απογευματινές ασκήσεις με την βοήθεια των νοσοκόμων
• ενώ στην εντατική μονάδα εκπαιδεύσαμε το προσωπικό στην εφαρμογή απλών αναπνευστικών ασκήσεων.

Δεν περιορίσαμε δηλαδή τη φυσικοθεραπεία σαν αποκλειστική πράξη των φυσικοθεραπευτών. Επικεντρώσαμε τη προσοχή μας στο άτομο και προσπαθήσαμε να το υποστηρίξουμε με κάθε μέσο. Όλα αυτά δε θα μπορούσαν να γίνουν αν δεν υπήρχε η προηγούμενη δουλειά των ξένων φυσικοθεραπευτών που εργάστηκαν στο νοσοκομείο. Τέλος, δεχτήκαμε μαθητές από τη σχολή υγειονομικών βοηθών.

Φεύγουμε γρήγορα από τη μονάδα των κακώσεων νωτιαίου μυελού και πάμε στη Μονάδα Εγκαυμάτων για παιδία έως 12 ετών.

Περίπου 50 εισαγωγές το μήνα. Τα εγκαύματα είναι συχνά λόγω των συνθηκών διαβίωσης στη περιοχή. Πολλές φορές υπερβαίνουν το 25% της επιφανείας του σώματος. Η Φυσικοθεραπεία ξεκινά από την πρώτη στιγμή, αρχικά με παθητική κινητοποίηση και διατήρηση αντιρρικνωτικής και ανάρροπης θέσης. Δίνεται ιδιαίτερη έμφαση στην αποφυγή μολύνσεων. Και εδώ υποδεχόμαστε και εκπαιδεύουμε έναν συγγενή στην εφαρμογή κινήσεων.

• Εδώ είναι η Fenick την ημέρα εισόδου και λίγο πριν την έξοδο της, περίπου τέσσερις μήνες αργότερα.
Στις περισσότερες περιπτώσεις, η θεραπεία περιλαμβάνει την χειρουργική μεταμόσχευση δέρματος, που συνεπάγεται περίπου 10 μέρες ακινησίας. Έτσι, κατά το στάδιο της αναισθησίας και πριν την έναρξη του χειρουργείου, εκτελούνται παθητικές κινήσεις πλήρους εύρους κίνησης από τον φυσικοθεραπευτή στην αίθουσα του χειρουργείου.
• Ο μικρός της φωτογραφίας υπέστη ηλεκτρικά εγκαύματα από βραχυκύκλωμα. Η μακρά περίοδος ανάρρωσης (8-10 μήνες) είχε σαν αποτέλεσμα την καθυστέρηση της νοητικής του ανάπτυξης. Κατά το τελευταίο στάδιο της αποκατάστασης κατασκευάστηκαν ειδικά βοηθήματα βάδισης.
• Σε εγκαύματα στις περιοχές των άκρων (άκρα χείρα) εφαρμόσαμε παραφίνη, μετά το κλείσιμο των πληγών, σαν μέσο προετοιμασίας της κινησιοθεραπείας.
• Για την πρόληψη των εγκαυμάτων δημιουργήσαμε έντυπα σαν αυτά και ήρθαμε σε επαφή με άλλους οργανισμούς που εργάζονταν σε θέματα κοινωνικής πληροφόρησης.

Από την μονάδα εγκαυμάτων θα περάσουμε στο Κέντρο Αποκατάστασης.

• Εφαρμόζονται περίπου 45 προθέσεις άνω και κάτω άκρων το μήνα και παρέχεται επαγγελματική εκπαίδευση. Στο τελευταίο στάδιο ένα άτομο με πρόθεση κάτω άκρου θα πρέπει να κάνει όλη αυτή τη διαδρομή. Με το τέλος της επαγγελματικής εκπαίδευσης πιθανά να σχηματιστεί μια ομάδα που ο οργανισμός θα υποστηρίξει οικονομικά, προκείμενου να ξεκινήσουν το δικό τους εργαστήριο.

Εδώ είναι εικόνες από έναν ποδοσφαιρικό αγώνα όπου όλοι οι παίκτες έχουν απώλεια κάποιου μέλους.

Επειδή όμως όλ' αυτά είναι λίγο κουραστικά, όλο και θα υπάρξει η ευκαιρία για κάποια εκδρομή με το προσωπικό του νοσοκομείου, ενώ στο τοπικό παζάρι μπορεί να έχει κανείς μια γεύση της ανατολής. Στην περιοχή υπάρχουν επίσης χριστιανικές ομάδες. Η συμβίωση είναι ειρηνική και τα κοιμητήρια κοινά.

Σε μια αποστολή μπορεί κανείς να γνωρίσει ανθρώπους σα τον Dr. Gustave, που στα 80 (!) του συνεχίζει να χειρουργεί, ή την Mrs. Paddy, 78 χρονών, φυσικοθεραπεύτρια, τόσο ενημερωμένη ώστε ένιωσα πως δεν είχα να της αναφέρω τίποτα καινούριο..

.

Ενώ για τον Vincent η πραγματικότητα στάθηκε πολύ σκληρή.

Τελειώνοντας, θα ήθελα να πω ότι έζησα σε ένα περιβάλλον πολύ σκληρό, μα όχι θλιβερό. Ίσως, επειδή η ντόπια κοινωνία έχει πια συνηθίσει σε τέτοια περιστατικά που αποτελούν μέρος της καθημερινότητάς της.

Εντύπωση προκαλεί σε τέτοιες συνθήκες η άψογη συμπεριφορά του νοσηλευτικού προσωπικού και οι αναρίθμητοι επισκέπτες τις ημέρες των επισκέψεων. Ένιωθε κανείς την συμπαράσταση του περιβάλλοντος και οι δυνάμεις του πολλαπλασιάζονταν.

Κλείνοντας, θα ήθελα να ευχαριστήσω τους συναδέλφους του νοσοκομείου για όσα μου μάθανε. Sukria, Kemal, Derin, Burhan, Younis, Shadan and Laila και η Harima με την Derin. Χωρίς αυτούς θα ήμουν φτωχότερος.

Επίσης θα ήθελα να ευχαριστήσω εκείνους που μένουν πίσω κι από χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά πονάνε, γελάνε και χτυποκαρδίζουν μαζί μας, μα και εκείνους (όπως οι καθηγητές μας) που ξέρουν να ενθαρρύνουν όλους εμάς που διαρκώς αμφιβάλλουμε

...ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ

Κωνσταντίνος Δ. Παπαντωνόπουλος
Αθήνα, Νοέμβρης 2000

Ομιλία σε ημερίδα λογοθεραπείας, που διοργάνωσε ο Σύλλογος Επιστημόνων Λογοπαθολόγων / Λογοθεραπευτών Ελλάδος, στις 5 Απριλίου 2003. Περιγράφεται η λειτουργία της ελεγχόμενης εκπνοής, οι τύποι της μυϊκής λειτουργίας, η απαιτούμενη μυϊκή συνεργασία, τα πιθανά προβλήματα, η λειτουργική εξέταση και ο τρόπος φυσικοθεραπευτικής παρέμβασης και μυϊκής επανεκπαίδευσης.

Σκοπός της ομιλίας:

Να περιγραφεί η συνεργασία του μυϊκού διαφράγματος και των κοιλιακών μυών κατά την ελεγχόμενη εκπνοή προκειμένου να υπάρξει συνεχή ροή αέρα για τη δημιουργία φωνής

Στόχοι:

1. Αδρή περιγραφή ανατομικών στοιχείων
2. Βασικά χαρακτηριστικά της μυϊκής συστολής
3. Η συνεργασία των μυών
4. Αξιολόγηση της λειτουργίας
5. Μυϊκή επανεκπαίδευση

Εισαγωγή

Προκειμένου να παραχθεί φωνή χρειαζόμαστε συνεχή ροή αέρα από τους πνεύμονες. Καθώς ο αέρας περνά μέσα από τον λάρυγγα δραστηριοποιεί τις φωνητικές χορδές και παράγεται ήχος, ο οποίος στη συνέχεια θα γίνει προφορικός λόγος.
Η παροχή αέρα εξασφαλίζεται από την αναπνευστική λειτουργία, διαδικασία που βασίζεται στην δραστηριότητα των αναπνευστικών μυών. Οι αναπνευστικοί μύες είναι "γραμμωτοί", σκελετικοί, μύες. Η ενεργοποίηση τους γίνεται από το «ρυθμιστικό κέντρο» του εγκεφάλου και η λειτουργία τους είναι μερικώς ελεγχόμενη από τη βούληση μας.

Βασικά χαρακτηριστικά της μυϊκής συστολής

Σ' αυτό το σημείο θα αναφερθούμε στον βασικό τρόπο λειτουργίας των γραμμωτών μυών.

Οι μύες έχουν την δυνατότητα να δημιουργούν μια «τάση συστολής». Πρόκειται για την ελκτική δύναμη που αναπτύσσεται εσωτερικά του μυ και έχει σκοπό να πλησιάσει τα δύο άκρα του, να μικρύνει δηλαδή το μήκος του. Η τάση αυτή αναπτύσσεται ενάντια σε εξωτερική δύναμη που ονομάζεται «Αντίσταση». Εκείνο που πρέπει να θυμόμαστε είναι ότι ο μυς για να λειτουργήσει χρειάζεται έναν «σκοπό», την εφαρμογή μιας εξωτερικής δύναμης (αντίσταση). Στην καθημερινότητα, η δύναμη αυτή είναι η βαρύτητα.

Μπορούμε να διακρίνουμε τρεις βασικούς τρόπους δραστηριοποίησης μιας μυϊκής ομάδας

1. Μειομετρική μυϊκή συστολή: είναι ο γνωστότερος τρόπος μυϊκής λειτουργίας. Χαρακτηρίζεται από κίνηση ενάντια σε εξωτερική δύναμη. Η τάση που αναπτύσσεται εσωτερικά του μυ είναι μεγαλύτερη από την αντίσταση και ο μυς κινείται μειώνοντας το μήκος του. Παράδειγμα: η δραστηριότητα του δικέφαλου βραχιόνιου όταν σηκώνουμε το ποτήρι να πιούμε νερό
2. Ισομετρική μυϊκή συστολή: εδώ ο μυς συσπάται, αλλά δεν έχουμε κίνηση. Η τάση που αναπτύσσεται στον μυ είναι ίση με την εφαρμοζόμενη αντίσταση. Ο τύπος αυτής της συστολής είναι συνήθως σταθεροποιητικός. Συμβαίνει όταν χρειάζεται να μείνει ακίνητο ένα σημείο του σώματος. (πχ η δραστηριότητα του δικέφαλου όταν πίνουμε νερό)
3. Πλειομετρική μυϊκή συστολή: Τώρα ο μυς συσπάται και αναπτύσσει τάση συστολής εσωτερικά του, αλλά η αντίσταση που εφαρμόζεται είναι μεγαλύτερη από την τάση αυτή, με αποτέλεσμα ο μυς να αυξάνει το μήκος του. Η κίνηση είναι ελεγχόμενη από τον μυ. (πχ κίνηση «επιστροφής», αφήνουμε το ποτήρι)

«Μυϊκή Συνεργασία»

Ένας μυς πολύ σπάνια δραστηριοποιείται μόνος του. Συνήθως, μία κίνηση είναι το αποτέλεσμα μιας συντονισμένης δραστηριότητας διαφόρων μυϊκών ομάδων:

• ο «πρωταγωνιστής μυς» είναι υπεύθυνος για την κίνηση. Κυρίως μειομετρική συστολή,
• οι «σταθεροποιοί μύες» οι οποίοι θα συσπαστούν ισομετρικά ακριβώς για να σταθεροποιήσουν τα κεντρικότερα σημεία του σώματος,
• ο «ανταγωνιστής Μυς» κάνει την αντίθετη κίνηση με τον πρωταγωνιστή. Θα λειτουργήσει πλειομετρικά για να επιτρέψει μια ελεγχόμενη κίνηση,
• ενώ οι «συνεργοί μύες» θα βοηθήσουν την επίτευξη του τελικού σκοπού.

Ανάλογα λοιπόν με την απαιτούμενη κίνηση, ο ίδιος μυς μπορεί να λειτουργήσει σαν πρωταγωνιστής, σταθεροποιός , ανταγωνιστής ή συνεργός.

Ανατομικά στοιχεία, η λειτουργία των μυών κατά την αναπνοή.

Η εισπνοή παράγεται από την δραστηριοποίηση των μυών που αυξάνουν την χωρητικότητα του θώρακα, δημιουργώντας έτσι κενό, που θα συμπληρωθεί από αέρα. Η χαλαρή εκπνοή είναι μια παθητική διαδικασία που βασίζεται στην χαλάρωση των μυών αυτών.

Κυριότεροι μύες που δραστηριοποιούνται είναι:

• Ήρεμη και βεβιασμένη εισπνοή: διάφραγμα, εξωτερικοί μεσοπλεύριοι (σταθεροποιοί των εκφύσεων του διαφράγματος), σκαληνοί, στερνοκλειδομαστοειδής.
• Ήρεμη εκπνοή: παθητική ελαστικότητα των πλευρών
• Βεβιασμένη εκπνοή: ορθός κοιλιακός, εσωτερικοί μεσοπλεύριοι μύες

Η λειτουργία του διαφράγματος και των κοιλιακών μυών

Κύριος εισπνευστικός μυς είναι το Διάφραγμα. Η θέση του είναι εγκάρσια, στο μέσο περίπου του κορμού. Διαχωρίζει τον κορμό σε δυο μέρη, τον θωρακικό κλωβό και τον κοιλιακό χώρο. Εκφύεται (ξεκινά) από το κάτω τμήμα του στερνού, των πλευρών και της σπονδυλικής στήλης και καταφύεται (καταλήγει) σε τενόντιο κέντρο. Μοιάζει με τρούλο, όπου το τενόντιο κέντρο βρίσκεται στο υψηλότερό του σημείο. Χωρίζεται σε δύο θόλους, τον δεξιό και τον αριστερό και νευρώνεται από το δεξιό και το αριστερό φρενικό νεύρο αντίστοιχα.

Όταν συσπάται μειομετρικά, το τενόντιο κέντρο κατεβαίνει προς τα κάτω, πιέζοντας τα σπλάχνα προς τα έξω, μεγαλώνοντας έτσι τον χώρο των πνευμόνων, επιτρέποντας την είσοδο αέρα σ΄ αυτούς. Για να συμβεί αυτό, ο μυς χρειάζεται μια σταθερή βάση, γεγονός που εξασφαλίζεται από την ταυτόχρονη ισομετρική σύσπαση των μεσοπλεύριων μυών (σταθεροποιοί). Παράλληλα οι «ανταγωνιστές» κοιλιακοί χαλαρώνουν προκειμένου να επιτρέψουν την κίνηση (να αφήσουν χώρο).

Επειδή το διάφραγμα βρίσκεται εσωτερικά του κορμού είναι πρακτικά αδύνατο να ψηλαφιστεί. Η δραστηριότητα του θα πρέπει να γίνει κατανοητή από την κίνηση του κοιλιακού τοιχώματος. «Ανταγωνιστές» του διαφράγματος μπορούν να θεωρηθούν οι κοιλιακοί μύες. Ανάμεσα στο διάφραγμα και τους κοιλιακούς μεσολαβούν τα σπλάχνα.

Κατά την βεβιασμένη εκπνοή λειτουργούν (συσπώνται μειομετρικά) οι κοιλιακοί μύες. Πιέζουν έτσι τα σπλάχνα προς τα πάνω, περιορίζουν το χώρο των πνευμόνων και ωθούν τον αέρα προς τα έξω. Τώρα το διάφραγμα θα πρέπει να χαλαρώσει ώστε να επιτρέψει την κίνηση να συμβεί. Συνεργάζονται οι μεσοπλεύριοι μύες.

Προκειμένου να υπάρξει μια συνεχής ροή αέρα, για την παραγωγή φωνής, χρειάζεται ελεγχόμενη και παρατεταμένη εκπνοή. Εδώ έχουμε την συντονισμένη σύσπαση των κοιλιακών μυών, που θα πιέσουν τα σπλάχνα προς τα πάνω, με την σταδιακή υποχώρηση του διαφράγματος, που συσπάται πλειομετρικά αφήνοντας σιγά - σιγά χώρο στους κοιλιακούς να δράσουν.

Το διάφραγμα αντιστέκεται, δηλαδή, στην τάση που δημιουργούν οι κοιλιακοί ελέγχοντας τη διάρκεια της εκπνοής. Πρακτικά αυτό σημαίνει πως για τον επαρκή αερισμό των πνευμόνων χρειαζόμαστε ένα ισχυρό διάφραγμα, ενώ για μια παρατεταμένη και ελεγχόμενη εκπνοή τον συντονισμό των κοιλιακών μυών με την πλειομετρική σύσπαση του διαφράγματος.
Αυτοί θα είναι και οι κύριοι στόχοι μας κατά την βελτίωση της αναπνευστικής ικανότητας του ατόμου.

Πιθανά προβλήματα

Οι αναπνευστικοί μύες επηρεάζονται από μια σειρά από παθήσεις, όπως:

• παθήσεις του κεντρικού νευρικού συστήματος: εγκεφαλικά επεισόδια κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις, εγκεφαλική παράλυση, κακώσεις του νωτιαίου μυελού, παθήσεις των περιφερικών νεύρων.
• παθήσεις των μυών: μυοπάθεια, μυϊκή δυστροφία
• αλλοιώσεις της δομής του μυοσκελετικού συστήματος: σκολίωση, κάκωση ή τραύμα, χειρουργικές τομές
• παθήσεις των πνευμόνων: πχ. πνευμοθώρακας, άσθμα

...που μπορεί να προκαλέσουν εικόνα ημιπληγίας, τετραπληγίας, γενικευμένης ή τοπικής αδυναμίας.

Ενώ εκείνο που τελικά συμβαίνει στους μύες, άρα εκείνο που καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε μπορεί να είναι υποτονία, ατροφία, σπαστικότητα, εύκολη κόπωση, ή αλλαγές στο εύρος κίνησης. Ένα υπερκινητικό, ή υποκινητικό διάφραγμα θα έχει αντίστοιχη επίδραση στην εκπνοή.
Μια τροποποιημένη συμπεριφορά του διαφράγματος μπορεί να συμβεί στο ένα από τα δυο ημιμόριά του. Πχ. Σε μια ημιπληγία θα πρέπει κανείς να υποπτευθεί πάρεση της μιας μόνο πλευράς του. Εκείνο που πρέπει να έχουμε στο νου μας είναι πως οποιαδήποτε διαταραχή στη λειτουργία των μυών του κορμού πιθανά να συνυπάρχει με τροποποίηση της δραστηριότητας του διαφράγματος. Σε πολλές περιπτώσεις είναι φανερή η αδυναμία εκπνοής.

Λειτουργική εξέταση

Όταν έχουμε μια πτώση της εκπνεόμενης λειτουργίας πρέπει να εξετάσουμε το διάφραγμα και τη συνεργασία του με τους κοιλιακούς μύες.

A. Μακροσκοπική εξέταση από καθιστή θέση
Η εξέτασή μας ξεκινά από την παρατήρηση. Μια κακή θέση του ατόμου μπορεί να σημαίνει επιβαρυμένη δραστηριότητα στο διάφραγμα. Η υποψία αυτή θα πρέπει να μας οδηγήσει σε περαιτέρω διερεύνηση. Παράδειγμα: η υπερτονία στη μια πλευρά του κορμού, όπως στην ημιπληγία

B. Μακροσκοπική εξέταση από ύπτια θέση
Αρχικά ρωτάμε τον εξεταζόμενο για πιθανές αντενδείξεις αυτής της θέσης. Κατόπιν ζητάμε την απελευθέρωση του κορμού (θώρακας και κοιλιακή χώρα) από ρούχα και τοποθετούμε το άτομο σε ύπτια θέση με χαμηλό μαξιλάρι κάτω από το κεφάλι και τα κάτω άκρα σε ελαφριά κάμψη.

Δοκιμασίες

1. Χαλαρή εισπνοή και εισπνοή για ελεύθερο λόγο

Κατά την απλή εισπνοή και τη εισπνοή που προηγείται του ελευθέρου λόγου το θωρακικό και το κοιλιακό τοίχωμα θα πρέπει να κινούνται ταυτόχρονα και ομαλά.

• Πάρεση ή παράλυση του διαφράγματος θα παρουσιαζόταν σαν αργή ή περιορισμένη κίνηση του κοιλιακού τοιχώματος προς τα έξω
• Διαφορετικής μορφής ή έντασης κίνηση του κοιλιακού τοιχώματος στην μια πλευρά (δεξιά ή αριστερή) πιθανά να σημαίνει διαφορετικού βαθμού πάρεση ή διαφορετικού τύπου. Παράδειγμα: Παραπληγία που έχει σαν αποτέλεσμα σπαστικότητα στους κοιλιακούς μύες και δεν επιτρέπει την ολοκληρωμένη λειτουργία του διαφράγματος
• Απότομη προς τα έξω κίνηση του κοιλιακού τοιχώματος κατά την ομιλία συχνά είναι σημάδι μη εθελούσιας κίνησης, όπως η κίνηση που συμβαίνει στο λόξιγκα
• Άλλες περιπτώσεις μη φυσιολογικής κίνησης του κοιλιακού τοιχώματος κατά την απλή εισπνοή είναι η χορεία, ο τρόμος, ο μυϊκός κλώνος, που πιθανά να επηρεάσουν τη λειτουργία του διαφράγματος
• Μικρού βαθμού πάρεση πιθανά να μη γίνει αντιληπτή από την απλή παρατήρηση, μιας και ανάμεσα στο διάφραγμα και το κοιλιακό τοίχωμα παρεμβάλλονται τα σπλάχνα που απορροφούν μέρος της δραστηριότητας
• Εάν η κίνηση του κοιλιακού τοιχώματος είναι αντίθετη από εκείνη του θώρακα είναι πολύ πιθανό να έχουμε παράλυση του διαφράγματος. Σ' αυτή τη περίπτωση το θωρακικό τοίχωμα τραβιέται προς τα έξω, από τους μυς του θώρακα και του λαιμού, ενώ το διάφραγμα δε μπορεί να κρατήσει την προς τα πάνω κίνηση των σπλάχνων
• Αντίστοιχα σε πάρεση των θωρακικών μυών (Τετραπληγία) όταν το διάφραγμα συσπάται πιθανά το επάνω μέρος των πλευρών να τραβιέται προς τα μέσα καθώς δε μπορούν να αντισταθμίσουν την ασκούμενη πίεση

2. Μέγιστη εισπνοή και κράτημα της αναπνοής.

Αυτές είναι λιγότερο αυτοματοποιημένες δραστηριότητες. Η Μέγιστη εισπνοή χαρακτηρίζεται από εκτεταμένη προς τα έξω κίνηση του θώρακα και της κοιλιάς. Με αυτό το τρόπο τα σημεία που παρατηρήθηκαν κατά την χαλαρή εισπνοή γίνονται πιο έντονα. Η κίνηση είναι σχετικά γρήγορη και ομαλή, ενώ η δεξιά και η αριστερή πλευρά κινούνται ταυτόχρονα.

Στο κράτημα της αναπνοής έχουμε την μέγιστη ισομετρική σύσπαση του διαφράγματος. Έτσι κάποια δυσλειτουργία μπορεί να είναι πιο εύκολα φανερή. Το κράτημα της αναπνοής δε θα πρέπει να γίνει από τον λάρυγγα, ο οποίος πρέπει να παραμείνει ανοιχτός, μα από την παρατεταμένη σύσπαση των μυών.

• Περιορισμένη ή αργή κίνηση του κοιλιακού τοιχώματος πιθανά να σημαίνει αδυναμία του διαφράγματος. Παράλληλα ο μέγιστος εισπνευστικός όγκος αέρα είναι χαμηλότερος
• Μη ομαλή προς τα έξω κίνηση πιθανά να δηλώνει ένα υπερκινητικό διάφραγμα
• Μη ομαλή κίνηση της δεξιάς και της αριστερής πλευράς δηλώνει διαφορετικού βαθμού δυσλειτουργία σε ένα από τα δυο ημιδιαφράγματα
• Κίνηση στο κοιλιακό τοίχωμα αντίθετη προς εκείνη των πλευρών υποδηλώνει πιθανή πάρεση του διαφράγματος

3. Χαλάρωση, αργή εκπνοή και αργή εκπνοή με την παραγωγή φωνήεντος από την μέγιστη χωρητικότητα των πνευμόνων

Οι τρεις αυτές δραστηριότητες μοιάζουν, αλλά απαιτούν διαφορετικού τύπου μυϊκή συστολή. Η χαλάρωση από τη μέγιστη χωρητικότητα των πνευμόνων απαιτεί μια ελάχιστη αρχική λειτουργία του διαφράγματος. Η αργή εκπνοή από την μέγιστη χωρητικότητα απαιτεί τον διαρκεί έλεγχο της κίνησης από το διάφραγμα, που εδώ συσπάται πλειομετρικά. Ενώ κατά την αργή εκπνοή με την παραγωγή φωνήεντος απαιτείται ακόμα περισσότερος έλεγχος από το διάφραγμα.

• μυϊκή αδυναμία του διαφράγματος ή έλλειψη συντονισμού κατά την πλειομετρική σύσπαση μπορούν να ανιχνευθούν με αυτές τις διαδικασίες

4. Άλλες δοκιμασίες που σχετίζονται με μειομετρική ικανότητα του διαφράγματος είναι η ταχεία εισπνοή και η ελεγχόμενη εκπνοή.

5. Για να πάμε σε λίγο πιο τεχνικά θέματα, θα πούμε ότι οι φυσιοθεραπευτές συνηθίζουν να "βλέπουν" με τα χέρια τους. Νομίζω ότι, σε ό,τι αφορά στην εξέταση της μυϊκής δραστηριότητας τίποτα δε μπορεί να αντικαταστήσει την ψηλάφηση. Ο εξεταστής θα πρέπει να χρησιμοποιήσει τα χέρια του τόσο για να διδάξει, όσο και για να ανιχνεύσει τον τύπο και την ποιότητα της μυϊκής συστολής που ζητά από τον εξεταζόμενο.

Αρχικά, απτικά ερεθίσματα σε διάφορα σημεία του θώρακα και της κοιλιάς θα βελτιώσουν την συνεργασία με τον εξεταζόμενο και θα δώσουν μια πρώτη ιδέα για τις δυνατότητες του ατόμου και την ελαστικότητα του θώρακα. Παράλληλα, θα ζητηθεί μια επαρκής εισπνοή με καθοδήγηση του αέρα κάτω από τα χέρια του εξεταστή. Η εντολή είναι "Πάρε ανάσα και στείλε τον αέρα κάτω από τα χέρια μου".

Ειδικά όμως για το διάφραγμα, τα χέρια του θεραπευτή τοποθετούνται πάνω στην κοιλιά, ακριβώς κάτω από τις πλευρές, δίπλα από την μέση γραμμή του σώματος. Από αυτή τη θέση ζητείται από τον εξεταζόμενο να στείλει αέρα στα χέρια μας. Με αυτό το τρόπο μπορούμε να ψηλαφίσουμε την επίδραση της σύσπασης του διαφράγματος στα σπλάχνα. Είναι εφικτό να ανιχνεύσουμε τόσο την δύναμη της μυϊκής συστολής, όσο και την ποιότητά της. Αν, για παράδειγμα, υπάρχει μια ανισορροπία ανάμεσα στο δεξί και το αριστερό ημιδιάφραγμα.

Επιπλέον ζητείται να πραχθεί διαφορετικής μορφής έργο:

• αργή και παρατεταμένη εισπνοή
• γρήγορη εισπνοή
• κράτημα της αναπνοής (όχι από τον λάρυγγα)
• ελεγχόμενη εκπνοή.

Εκείνο που προσπαθούμε να ανιχνεύσουμε είναι εάν το πρόβλημα είναι ζήτημα σταθερότητας (ισομετρική σύσπαση σε διάφορες θέσεις) ή κινητικότητας (μειομετρική και πλειομετρική συστολή). Κατόπιν εξετάζουμε την ποιότητα της μυϊκής δραστηριότητας όπως, περιορισμένο εύρος, μυϊκή αδυναμία, υπερτονία, έλλειψη μυϊκής συνεργασίας.

Τα συμπεράσματα από αυτή την εξέταση θα προσδιορίσουν τους στόχους του θεραπευτικού προγράμματος και το πλάνο θεραπείας που θα ακολουθήσουμε στην μυϊκή επανεκπαίδευση. Παράδειγμα: διαπιστώνουμε σε ποιο είδος μυϊκής συστολής παρουσιάζεται αδυναμία και αυτό προσπαθούμε να βελτιώσουμε.

Μυϊκή επανεκπαίδευση

Κατά την μυϊκή επανεκπαίδευση σκοπός μας είναι να δραστηριοποιήσουμε τις δυνατότητες του ατόμου που βρίσκονται σε λανθάνουσα κατάσταση. Υπάρχουν μερικές βασικές αρχές που θα πρέπει να θυμόμαστε όταν σχεδιάζουμε ένα θεραπευτικό πλάνο.

1. Η προσέγγιση μας είναι Θετική και απευθύνετε σε ολόκληρο το άτομο. Αυτό σημαίνει ότι ξεκινάμε από αυτό που το άτομο μπορεί να κάνει σε ένα φυσικό και συναισθηματικό επίπεδο. Δίνουμε πιο πολύ βάση στις δυνατότητες του ατόμου, παρά στις αδυναμίες του.
2. Η κίνηση θα πρέπει να είναι συγκεκριμένη, να έχει σαφή σκοπό και να απευθύνετε σε έναν λειτουργικό στόχο.
3. Χρησιμοποιούμε τα δυνατότερα μέρη του σώματος ώστε να θεραπεύσουμε τα πιο αδύναμα, προκειμένου να:
   • Βελτιώσουμε τη λειτουργικότητα. Την ικανότητα του ατόμου για κίνηση και σταθερότητα
   • Βελτιώσουμε τον κινητικό έλεγχο. Την δυνατότητα του ατόμου να ελέγχει την κίνηση
   • Να αυξήσουμε την δύναμη
   • Να μειώσουμε τον πόνο
4. Η προώθηση μιας μέγιστης αντίδρασης του ατόμου θα αυξήσει τον κινητικό και αισθητικό έλεγχο. Την δυνατότητα του ατόμου να δραστηριοποιήσει τους συγκεκριμένους μύες και να καταλάβει την κίνηση. Η μέγιστη αντίδραση στη συνέχεια θα αυξήσει τη δύναμη και τη συνεργασία των μυών.
5. Η επανάληψη της μέγιστης αντίδρασης θα βελτιώσει την κινητική διαδικασία.
6. Η συνεχιζόμενη δραστηριότητα είναι απαραίτητη για να διατηρήσουμε και να αυξήσουμε την δύναμη, την αντοχή, το συντονισμό των νεύρο-μυϊκών μηχανισμών. Για αυτό το λόγο η θεραπεία περιλαμβάνει διδασκαλία του ατόμου και ασκήσεις για το σπίτι.
7. Σκοπός μας είναι η βέλτιστη λειτουργικότητα. Η βέλτιστη λειτουργικότητα απαιτεί ένα καλά ολοκληρωμένο νεύρο-μυϊκό σύστημα και κατάλληλο αισθητικό ερέθισμα.

Προκειμένου να επιτύχουμε αυτούς τους στόχους χρησιμοποιούμε κάποιες βασικές διαδικασίες:

1. Κατάλληλη θέση του ατόμου (βαρύτητα)
2. Λαβές. Με το απτικό ερέθισμα που δίνουμε, τοποθετώντας τα χέρια μας σε κατάλληλες θέσεις, καταλαβαίνει καλύτερα το άτομο την απαιτούμενη δραστηριότητα
3. Η θέση του θεραπευτή και η μηχανική του σώματος του. Η αντίσταση που θα εφαρμόσουμε δεν προέρχεται από τα χέρια μας, μα από τη χρήση του σώματος μας
4. Κατάλληλη «Αντίσταση». Η αντίσταση που θα εφαρμόσουμε πρέπει να διευκολύνει την απαλή και συντονισμένη προσπάθεια του ατόμου σε όλο το επιθυμητό εύρος κίνησης
5. Ανάλογα με τον τρόπο που εφαρμόζουμε την αντίσταση μπορούμε επιτύχουμε μειομετρική, ισομετρική ή πλειομετρική μυϊκή δραστηριότητα.
6. «Γρήγορη Διάταση». Κατά την εφαρμογή της αντίστασης μπορούμε να διατείνουμε στιγμιαία τους μύες, προκειμένου να αυξήσουμε το αισθητικό ερέθισμα
7. Αντανάκλαση. Η χρήση των δυνατότερων μερών του σώματος για την αύξηση της δραστηριότητας των πιο αδύναμων
8. Μαζικά σχήματα κίνησης
9. Όραση
10. Ακοή, εντολή από τον θεραπευτή

Ανάλογα με το στόχο της θεραπείας μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε αντίστοιχες τεχνικές. Οι κυριότερες από αυτές αφορούν:

1. Στην διδασκαλία του ατόμου σχετικά με την ζητούμενη δραστηριότητα.
2. Στην βελτίωση του συντονισμού και αύξηση της δύναμης.

Παράδειγμα: Ασθενής με έλλειμμα στην πλειομετρική σύσπαση του διαφράγματος, αδυνατεί να εκτελέσει ελεγχόμενη, παρατεταμένη εκπνοή. Ο θεραπευτής μπορεί να χρησιμοποιήσει τον "συνδυασμό ισοτονικών συσπάσεων".
Τα χέρια του θεραπευτή τοποθετούνται επάνω στην κοιλιά ασκώντας πίεση που επιδρά στο διάφραγμα. Ζητείται από το άτομο να πάρει μια αργή εισπνοή και να σπρώξει τον αέρα στην κοιλιά, σπρώχνοντας τα χέρια του θεραπευτή προς τα πάνω (μειομετρική σύσπαση). Κατά την διάρκεια μπορούμε να ζητήσουμε μια μικρή παύση - κράτημα της αναπνοής (ισομετρική). Διατηρώντας την απτική επαφή, με σχετική αντίσταση, ζητάμε από το άτομο να ελέγξει την κίνηση της επιστροφής και να βγάλει σιγά-σιγά τον αέρα.

• Επειδή η δραστηριότητα αυτή πιθανά να είναι δύσκολη, ξεκινάμε να την διδάξουμε στο άτομο σε μυϊκές ομάδες που μπορούν να ανταποκριθούν
• Τέτοιες μυϊκές ομάδες μπορεί να είναι οι μύες του θώρακα ή της κοιλιάς
• Θα προσπαθήσουμε να διδάξουμε την κίνηση σε γειτονικές ομάδες μυών, προκειμένου να επιδράσουμε τελικά στην ομάδα - στόχο (positive approach)

Άλλες δραστηριότητες

• Κατευθυνόμενη εισπνοή για αύξηση της αναπνευστικής χωρητικότητας με τα χέρια του ατόμου
• Κερί, μισόκλειστα χείλη
• Δημιουργία φυσαλίδων σε μπουκάλι με νερό, με λάστιχο, σε απόσταση 50-80 εκ. από τον θεραπευόμενο. Η στάθμη του νερού μπορεί να είναι 10-20 εκ.
• Ιμάντας από καθιστή θέση
• Αναφορά στη συνεργασία φυσικοθεραπευτή - λογοθεραπευτή
• Πρώτα δόκιμη στους ίδιους τους συμμετέχοντες
• Συνδυασμό αργής και γρήγορης σύσπασης

Ευχαριστώ

Κωνσταντίνος Δ. Παπαντωνόπουλος,
Φυσικοθεραπευτής

Βιβλιογραφία

• Susan S. Adler, Dominieck Beckers and Math Buck, "PNF in Practice", Springer, Germany, 2000
• Kent M. VanDe Graaff, Stuart Ira Fox, "Concepts of Human Anatomy and Physiology", WCB, USA, 1995
• Werner Platzer, "Εγχειρίδιο Ανατομικής του ανθρώπου", τόμος 1, Μετάφραση Κ. Παπαδόπουλος, ιατρικές εκδόσεις Λίτσας, Αθήνα 1985
• Σημειώσεις ΤΕΙ Θεσσαλονίκης
• Σημειώσεις μετεκπαιδευτικού προγράμματος στην μέθοδο PNF, Kaiser Foundation Rehabilitation Center, Vallejo, California, USA

Δημοσίευση στο εβδομαδιαίο περιοδικό «Ε-Ιατρικά», τεύχος 141, 23 Νοεμβρίου 2004.

Τα αρχικά PNF χρησιμοποιούνται για τις λέξεις "Proprioceptive Neuromuscular Facilitation”, ή αλλιώς, «Ιδιοδεκτική Νευρομυϊκή Διευκόλυνση». Πρόκειται για μια δυναμική προσέγγιση αξιολόγησης και θεραπείας νευρολογικών και μυοσκελετικών δυσλειτουργιών, με ιδιαίτερη έμφαση στον Κορμό. Στόχος της μεθόδου PNF είναι να διευκολύνει την κίνηση και να προάγει το λειτουργικό επίπεδο του ατόμου.

Η μέθοδος, εφαρμόζει νευροφυσιολογικούς κανόνες στο αισθητηριακό και κινητικό σύστημα, εστιάζει στο λειτουργικό αποτέλεσμα δραστηριοποιώντας ένα μεγάλο μέρος από τους παράγοντες που συμμετέχουν στην δημιουργία της κίνησης, και παρέχει στον θεραπευτή ένα αποδοτικό εργαλείο αξιολόγησης και θεραπείας νευρομυϊκών και δομικών δυσλειτουργιών.

Οι διαγώνιες ελικοειδείς κινήσεις, η χρήση της βέλτιστης αντίστασης, του αντανακλαστικού της τάσης, της έλξης ή της προσέγγισης, της αντανάκλασης και του συγχρονισμού, είναι μερικά από τα στοιχεία που ο θεραπευτής εφαρμόζει με τα χέρια του, με συγκεκριμένες λαβές, στον θεραπευόμενο. Η χρήση της μεθόδου συμπεριλαμβάνει την δραστηριοποίηση της όρασης και της ακοής, ενώ εφαρμόζονται τεχνικές ενίσχυσης ή αναχαίτισης της νευρομυϊκής δραστηριότητας, προκειμένου να παραχθεί το μέγιστο δυνατό λειτουργικό αποτέλεσμα. Κατά την εφαρμογή της μεθόδου, συχνά ακολουθούνται τα στάδια εξέλιξης της ανθρώπινης κίνησης, ξεκινώντας από την ύπτια θέση και περνώντας σταδιακά στην πρηνή, την τετραποδική, τη γονυπετή και την όρθια στάση.

Η βασική φιλοσοφία και οι κανόνες της μεθόδου, μπορούν να ενσωματωθούν σε κάθε θεραπευτική προσέγγιση -εφόσον η βάση της είναι η αξιολόγηση και η θεραπεία της στάσης και της κίνησης-, ενώ οι διαδικασίες της μπορούν κάλλιστα να συνδυαστούν με τεχνικές κινητοποίησης των αρθρώσεων ή των μαλακών μορίων.

Παράδειγμα

Η κίνηση που πραγματοποιείται για να φέρει κάποιος το χέρι στο στόμα του, απαιτεί τον συντονισμό του ματιού, τη σταθεροποίηση της ράχης με σταθεροποιητική λειτουργία των αντίστοιχων (κεντρικότερων) μυών, και τη συνδυασμένη κίνηση της σύλληψης του χεριού με στροφή στο αντιβράχιο, κάμψης τού αγκώνα και ελαφρά κάμψη με προσαγωγή και έξω στροφή τού ώμου.Οι κινήσεις αυτές, ανταποκρίνονται σε φυσιολογικά πρότυπα κίνησης και σε συνδυασμένη μυϊκή λειτουργία (ισομετρική ή ισοτονική), που δραστηριοποιεί και προάγει η PNF.

Ιστορικά Στοιχεία

Η PNF ξεκίνησε από τον φυσίατρο Dr. Herman Kabat και τη φυσικοθεραπεύτρια Margaret (Maggie) Knot τη δεκαετία 1940-50 στην Αμερική. Αρχικά, χρησιμοποιήθηκε για τη θεραπεία ατόμων με πολιομυελίτιδα, ενώ εξελικτικά έγινε ξεκάθαρο, ότι αυτή η θεραπευτική προσέγγιση είναι αποδοτική σε ένα μεγάλο εύρος παθήσεων.

Ιστορικά, η PNF και οι μελέτες του Dr. Kabat θεωρούνται ένας από τους βασικούς μοχλούς ανάπτυξης τόσο άλλων μεθόδων, όσο και της έρευνας και της αποτελεσματικότητας στη Φυσικοθεραπεία. Ως σήμερα, η μέθοδος δεν έχει σταματήσει να εξελίσσεται και να ενσωματώνει νεότερες θεωρίες και απόψεις. Η παγκόσμια αναγνώρισή της αναδεικνύεται από το γεγονός ότι η διδασκαλία των βασικών της αρχών συμπεριλαμβάνεται στο πρόγραμμα σπουδών των περισσοτέρων σχολών φυσικοθεραπείας, σε ολόκληρο τον κόσμο. Η εφαρμογή της μεθόδου διδάσκεται με σεμινάρια, σύμφωνα με το πρόγραμμα της Διεθνούς Ομοσπονδίας Ιδιοδεκτικής Νευρομυϊκής Διευκόλυνσης (IPNFA).

Φιλοσοφία της Μεθόδου PNF

1. Η θεραπευτική προσέγγιση είναι θετική, αξιοποιώντας τις ικανότητες του ατόμου σε φυσικό, ψυχολογικό και διανοητικό επίπεδο
2. Η κάθε κίνηση θα πρέπει να είναι συγκεκριμένη και σκόπιμη, με κατεύθυνση ένα σαφή λειτουργικό στόχο
3. Η χρήση των πιο ισχυρών μερών του σώματος, ενδυναμώνει τις πιο αδύναμες περιοχές, μέσω της συνεργασίας, με στόχο την ανάπτυξη βέλτιστης λειτουργικότητας. Ο θεραπευτής χρησιμοποιεί τις μη προσβεβλημένες (περισσότερο λειτουργικές) περιοχές του σώματος προκειμένου να:
   I. αυξήσει τη λειτουργικότητα,
   II. προάγει την κινητική εκμάθηση,
   III. αυξήσει την δύναμη,
   IV. μειώσει τον πόνο.
4. Στόχος της μεθόδου είναι η «άντληση» της μέγιστης απόκρισης, που είναι ο πιο αποδοτικός τρόπος αύξησης της αισθητηριακής και κινητικής αντίληψης, η οποία στη συνέχεια θα αυξήσει την δύναμη, τη μυϊκή συνεργασία και την ισορροπία
5. Η επανάληψη αυτής της μέγιστης απόκρισης, θα προάγει την κινητική εκμάθηση
6. Η συνεχής δραστηριότητα είναι απαραίτητη για τη διατήρηση και την αύξηση της ισχύος, της αντοχής και της κινητικής συνεργασίας του νευρομυϊκού μηχανισμού. Επομένως, ένα εντατικό πρόγραμμα παρέχει τις μεγαλύτερες δυνατότητες για ανάκτηση της βέλτιστης λειτουργικότητας
7. Σκοπός της θεραπείας, είναι η βέλτιστη λειτουργικότητα. Η βέλτιστη λειτουργικότητα βασίζεται σε ένα καλά ενοποιημένο νευρομυϊκό σύστημα και σε επαρκή αισθητηριακή εισροή.

Διεθνής Αναγνώριση

Οι λόγοι που έχουν καθιερώσει την PNF στον κόσμο της φυσικοθεραπείας ως μία από τις πιο χρήσιμες μεθόδους, είναι:

• Η αποδεδειγμένη αποτελεσματικότητά της και η διαρκής εξέλιξή της
• Δίνει στον θεραπευτή ένα εργαλείο άμεσης και αποδοτικής αξιολόγησης των συντελεστών τής κίνησης
• Ανεξάρτητα από την παθολογία, η αξιολόγηση και η θεραπεία βασίζεται στον υπολογισμό της ειδικής κινητικής στρατολόγησης (muscle recruitment) και του κινητικού ελέγχου (motor control)
• Χτίζει πάνω στην αντίληψη ότι η κινητική δραστηριοποίηση μπορεί να ενισχυθεί με την κατάλληλη ενεργοποίηση των αντανακλαστικών και του ιδιοδεκτικού ερεθισμού
• Παρέχει τη δυνατότητα έμμεσης θεραπείας, μέσω της αντανάκλασης
• Είναι μία ευρύτατα εφαρμόσιμη θεραπευτική προσέγγιση, που μπορεί να συνδυαστεί με άλλες θεραπευτικές τεχνικές
• Είναι ένας πολύ δημιουργικός τρόπος θεραπείας, που δίνει στον θεραπευτή -πρακτικά άπειρους- συνδυασμούς εφαρμογών.

Διδασκαλία της Μεθόδου

Η διδασκαλία της μεθόδου προσδιορίζεται από την διεθνή ένωση ειδικών στην ιδιοδεκτική νευρομυϊκής διευκόλυνσης (www.ipnfa.org), η οποία έχει και την ευθύνη της εξέλιξής της.

Τα σπονδυλωτά σεμινάρια της PNF, διάρκειας μίας εβδομάδας, είναι ο πιο διαδεδομένος τρόπος διδασκαλίας της μεθόδου. Διδάσκονται από εισηγητές με διεθνή εμπειρία, πιστοποίηση από την Διεθνή Ένωση, και έχουν καταξιωθεί στους φυσικοθεραπευτές όλου του κόσμου ως τμήμα της απαραίτητης εκπαίδευσης που πρέπει να έχει ένας θεραπευτής. Η λειτουργική προσέγγιση της μεθόδου, μπορεί να εφαρμοσθεί σε μια σειρά από κινητικές δυσλειτουργίες, ορθοπεδικής, νευρολογικής ή ρευματολογικής αιτιολογίας, ενώ οι βασικές αρχές και οι θεραπευτικές τεχνικές που διδάσκονται, μπορούν να συνδυαστούν με άλλες μεθόδους αντίστοιχων κατευθύνσεων.

Σεμινάριο στην Αθήνα

Βασικό Σεμινάριο για τη μέθοδο PNF οργανώνεται στην Αθήνα υπό την αιγίδα της διεθνούς ένωσης PNF. Το σεμινάριο απευθύνεται σε φυσικοθεραπευτές, εργοθεραπευτές και γιατρούς και έχει διεθνή αναγνώριση. Αποτελείται από δύο τμήματα, το PNF 1 και το PNF 2, που διδάσκονται σε δύο ξεχωριστές εκπαιδευτικές εβδομάδες (η πρώτη ήδη πραγματοποιήθηκε επιτυχημένα).

PNF 1: 29 Οκτωβρίου έως 2 Νοεμβρίου 2004
PNF 2: 5 έως 9 Ιανουαρίου 2005

Εισηγητές: Pat Regan και Reba Butler, Senior Physical Therapists στο κέντρο αποκατάστασης Kaiser Foundation Rehabilitation Center, Vallejo, California, USA, στο κέντρο αποκατάστασης όπου δημιουργήθηκε η μέθοδος PNF.

Τόπος Διεξαγωγής: Αίθουσα Σεμιναρίων "PHYSIO PRAXIS", Λεωφόρος Αθηνών 286

Τίτλος Σπουδών: Παρέχεται Επίσημη Βεβαίωση Συμμετοχής της Διεθνούς Ένωσης PNF, με Διεθνή Αναγνώριση.

Περισσότερες πληροφορίες για τη μέθοδο PNF, την Λειτουργική Προσέγγιση στη Φυσικοθεραπεία, φωτογραφίες με παραδείγματα θεραπευτικών εφαρμογών, καθώς και αναλυτικά βιογραφικά των εισηγητών και πλήρες πρόγραμμα του σεμιναρίου: www.utilismotus.com, kp@utilismotus.com
Tηλ: 210 36 34 194 και 6945 478 414

Κωνσταντίνος Δ. Παπαντωνόπουλος,
Φυσικοθεραπευτής,
IPNFA Certified PNF Therapist
www.utilismotus.com

Βιβλιογραφία

• Adler Susan S., Beckers Dominiek, Buck Math: "PNF in Practice - an illustrated guide". Second edition, Springer, Germany, 2000
• Basmajian John V. & Nyberg Rich "Rational Manual Techniques", chapter 11, "Proprioceptive Neuromuscular Facilitation", by Saliba L. Vicky, Johnson S. Gregory, and Wardlaw Cheryl. Lippincott Williams & Wilkins, 1992
• Basmajian John V. & Wolf L. Steve: "Therapeutic Exercise". «Θεραπευτικές Ασκήσεις Ι & ΙΙ», Μετάφραση - Επιμέλεια: Αθανασιάδης Στάθης, εκδόσεις Δημητρίου Σαλονικίδη, Θεσσαλονίκη, 1993
• Haarer - Becker R., Schoer D.: "Checkliste". Georg Thieme Verlag, 1996. Μετάφραση στα Ελληνικά: Λάζαρος Μάντσης. Ιατρικές Εκδόσεις Σιώκης, 1999
• Kahle W. - Leonhardt Η. - Platzer W.: «Εγχειρίδιο Ανατομικής τού Ανθρώπου με Έγχρωμο Άτλαντα», τόμος 1, Μυοσκελετικό Σύστημα, Werner Platzer. Μετάφραση - επιμέλεια: Ν. Παπαδόπουλος, Ιατρικές Εκδόσεις Λίτσας, 1985
• Kahle W. - Leonhardt Η. - Platzer W.: «Εγχειρίδιο Ανατομικής τού Ανθρώπου με Έγχρωμο Άτλαντα», τόμος 2, Νευρικό Σύστημα και Αισθητήρια Όργανα, Werner Kahle. Μετάφραση - επιμέλεια: Ν. Παπαδόπουλος, Ιατρικές Εκδόσεις Λίτσας, 1985
• Tyldesley Barbara & Grieve I. June: "Muscles, Nerves and Movement - Kinisiology in daily living". «Μυς, Νεύρα και Κίνηση - Η Κινησιολογία στην Καθημερινή Ζωή», Μετάφραση Ελένη Διαμαντίδου. Επιστημονικές Εκδόσεις «Γρηγόριος Παρισιάνος», Μαρία Γρ. Παρισιάνου, Αθήνα 1995
• Van De Geaaf M. Kent & Fox Ira Stuart "Concepts of Human Anatomy and Physiology". Wm. C. Brown Publishers, USA 1995.
• Αναλυτικές σημειώσεις, βιβλιογραφία και αρθρογραφία τής μεθόδου PNF, που παρέχονται κατά τη διάρκεια του μεταπτυχιακού προγράμματος της μεθόδου, στο Kaiser Foundation Rehabilitation Centre, California, USA.