Η Έννοια PNF
Τα αρχικά PNF χρησιμοποιούνται για τις λέξεις "Proprioceptive Neuromuscular Facilitation" ή, αλλιώς, «Ιδιοδεκτική Νευρομυϊκή Διευκόλυνση». Πρόκειται για μια δυναμική προσέγγιση αξιολόγησης και θεραπείας νευρολογικών και μυοσκελετικών προβλημάτων, με ιδιαίτερη έμφαση στον κορμό. Στόχος της έννοιας PNF είναι να διευκολύνει την κίνηση, να αυξήσει την «νευρομυϊκή στρατολόγηση» και να βελτιώσει ή να προάγει την συνολική λειτουργικότητα του ατόμου.
Η μέθοδος, εφαρμόζει νευροφυσιολογικούς κανόνες στο αισθητηριακό και κινητικό σύστημα δραστηριοποιώντας ένα μεγάλο μέρος από τους παράγοντες που συμμετέχουν στην δημιουργία της κίνησης, ενώ παρέχει στον θεραπευτή την δυνατότητα δυναμικής αξιολόγησης νευρομυϊκών και δομικών δυσλειτουργιών.
Οι εφαρμογές της μεθόδου μπορούν να γίνουν σε τράπεζα θεραπείας, σε στρώματα, σε κάθισμα ή σε δίζυγο βάδισης, ενώ συχνά ακολουθούνται τα στάδια εξέλιξης της ανθρώπινης κίνησης, ξεκινώντας από την ύπτια θέση και περνώντας σταδιακά στην πρηνή, την τετραποδική, τη γονυπετή και την όρθια στάση.
Φιλοσοφία της Μεθόδου
Η Φιλοσοφία της PNF εμπεριέχεται σε κάθε θεραπευτική εφαρμογή και στοιχειοθετείται από τα πιο κάτω σημεία:
- Η θεραπευτική προσέγγιση είναι θετική, αξιοποιώντας τις ικανότητες του ατόμου σε φυσικό, ψυχολογικό και διανοητικό επίπεδο.
- Η κάθε κίνηση θα πρέπει να είναι συγκεκριμένη και σκόπιμη, με κατεύθυνση έναν σαφή λειτουργικό στόχο.
- Η χρήση των πιο ισχυρών μερών του σώματος, ενδυναμώνει τις πιο αδύναμες περιοχές, μέσω της συνεργασίας, με στόχο την ανάπτυξη βέλτιστης λειτουργικότητας. Ο θεραπευτής χρησιμοποιεί τις μη προσβεβλημένες, ή τις λιγότερο προσβεβλημένες, περιοχές του σώματος προκειμένου να αυξήσει τη λειτουργικότητα, να προάγει την κινητική εκμάθηση, να αυξήσει την δύναμη και να μειώσει τον πόνο.
- Η «άντληση» της μέγιστης απόκρισης είναι ο πιο αποδοτικός τρόπος αύξησης της αισθητηριακής και κινητικής αντίληψης (συναίσθησης), η οποία στη συνέχεια θα αυξήσει την δύναμη, τη μυϊκή συνεργασία και την ισορροπία.
- Η επανάληψη αυτής της μέγιστης απόκρισης, θα προάγει την κινητική εκμάθηση.
- Η συνεχής δραστηριότητα είναι απαραίτητη για την διατήρηση και την αύξηση της ισχύος, της αντοχής και της κινητικής συνεργασίας του νευρομυϊκού μηχανισμού.
- Επομένως, ένα εντατικό πρόγραμμα παρέχει τις μεγαλύτερες δυνατότητες για ανάκτηση της βέλτιστης λειτουργικότητας.
Σκοπός της θεραπείας είναι η βέλτιστη λειτουργικότητα, η οποία βασίζεται σε ένα καλά ενοποιημένο νευρομυϊκό σύστημα και σε επαρκή αισθητηριακή εισροή.
Βασικές αρχές PNF
Οι βασικές αρχές της μεθόδου χρησιμοποιούνται για να ενισχύσουν το νευρομυϊκό μηχανισμό και να διευκολύνουν τη λειτουργικότητα του ατόμου:
- Χρονική Άθροιση: Συγκέντρωση ίδιων ερεθισμάτων, σε δοσμένη χρονική περίοδο, που η άθροισή τους θα διευκολύνει την συναπτική δραστηριότητα και την ενίσχυση της κίνησης.
- Χωρική Άθροιση: Συγκέντρωση ερεθισμάτων από διαφορετικά σημεία του σώματος, την ίδια χρονική στιγμή. Η άθροισή τους θα διευκολύνει την δραστηριοποίηση του νευρομυϊκού μηχανισμού.
- Απτική Πληροφορία: Παρέχει ιδιοδεκτική πληροφόρηση σχετικά με το τμήμα του σώματος που χρειάζεται να δραστηριοποιηθεί και εφαρμόζεται με συγκεκριμένες λαβές από τον θεραπευτή.
- Λεκτική Πληροφορία: Παρέχει πληροφορίες σχετικά με το στόχο που πρέπει να επιτευχθεί, δραστηριοποιεί τον μηχανισμό πρόβλεψης (Feed Foreword) και δίνει διορθωτικές πληροφορίες σχετικά με το αποτέλεσμα που παράχθηκε (Feed Back).
- Οπτική Πληροφορία: Παρέχει πληροφορίες σχετικά με το στόχο και την οργάνωση της δραστηριότητας (Feed Foreword), καθώς και το αποτέλεσμα που επετεύχθη (Feedback).
- Σχήματα Διευκόλυνσης: Ανάπτυξη διαγώνιων σπειροειδών κινήσεων για την διευκόλυνση των μυϊκών συνεργειών και την ανάπτυξη των φυσιολογικών προτύπων κίνησης.
- Βέλτιστη Αντίσταση: Εφαρμόζεται με αντίθετη κατεύθυνση προς την κίνηση, προκειμένου να δραστηριοποιήσει τους ιδιοϋποδοχείς. Η Βέλτιστη Αντίσταση μπορεί να είναι υποστήριξη όταν το μέλος που πρόκειται να κινηθεί είναι αδύναμο.
- Μηχανική του Σώματος του θεραπευτή: Ο θεραπευτής ρυθμίζει με την κίνηση του σώματός του την ποσότητα και την φορά εφαρμογής της αντίστασης.
- Προσέγγιση: Χρησιμοποιείται για την δραστηριοποίηση των ιδιοϋποδοχέων και την διευκόλυνση του ελέγχου της στάσης.
- Έλξη: Χρησιμοποιείται για την δραστηριοποίηση των ιδιοϋποδοχέων και την διευκόλυνση κινήσεων ενάντια στην βαρύτητα.
- Επιμήκυνση: Παρέχονται ερεθίσματα από την αύξηση του μήκους των ιστών.
- Επανενίσχυση και Αντανάκλαση: Δραστηριοποίηση των λανθανουσών δυνατοτήτων του ατόμου με αξιοποίηση των δυνατότερων τμημάτων του σώματος.
- Συγχρονισμός: Διευκολύνεται η σειρά ανάπτυξης της μυϊκής δραστηριότητας, από το απομακρυσμένο τμήμα προς το κεντρικότερο, για την ανάπτυξη της εθελούσιας δραστηριότητας.
Σεμινάρια PNF
Τα σεμινάρια στην Έννοια PNF που διοργανώνει το Κέντρο Λειτουργικής Φυσικοθεραπείας τελούν υπό την αιγίδα της Διεθνούς Ένωσης στην Ιδιοδεκτική Νευρομυϊκή Διευκόλυνση (IPNFA: International Proprioceptive Neuromuscular Facilitation Association).
Παρέχουν την, σε βάθος, ανάλυση των αρχών και των εφαρμογών της PNF, όπως εφαρμόζονται για την αντιμετώπιση προβλημάτων μυϊκής ισχύος, μυϊκού συντονισμού, πόνου, αστάθειας και περιορισμού του εύρους κίνησης, ενώ δίνεται έμφαση στη λειτουργική προσέγγιση και την αποτελεσματική αντιμετώπιση των παραπάνω ζητημάτων.
Η διάλεξη συνδυάζεται με πρακτική εφαρμογή σε ασθενείς, με την υποστήριξη και την επίβλεψη των εισηγητών, δίνοντας έτσι στον θεραπευτή τις απαιτούμενες δεξιότητες για την αντιμετώπιση προβλημάτων στάσης και κίνησης.
Οι τεχνικές και τα σχήματα διευκόλυνσης της PNF μπορούν να εφαρμοσθούν με αποτελεσματικότητα σε κάθε άρθρωση ή μέρος του σώματος που παρουσιάζει δυσλειτουργία.
Οι εργαστηριακές σημειώσεις των σεμιναρίων αποτελούν ένα πλήρες βοήθημα με αναλυτική παρουσίαση της μεθόδου, παραδείγματα θεραπευτικών εφαρμογών (treatment applications) και προγραμμάτων θεραπείας (treatment plans). Αναπτύσσονται σε περισσότερες από 180 σελίδες και περιλαμβάνουν περισσότερες από 350 φωτογραφίες.